Απλοϊκές συμβουλές προς τους HR Managers

Της Αγγελικής Χαραλαμποπούλου

Η διαδικασία της συνέντευξης για μια θέση εργασίας είναι μια εμπειρία που όλοι θα ζήσουμε, είτε βρισκόμαστε στη θέση του συνεντευξιαζόμενου είτε του εργοδότη. Ωστόσο, μέσα στο σύγχρονο εργασιακό περιβάλλον που επηρεάζεται έντονα και ταχέως από τις οικονομικές εξελίξεις, με μια δυσκαμψία προς τις θετικές, η διαδικασία εύρεσης νέων εργαζόμενων έχει τυποποιηθεί με αποτέλεσμα οι εργαζόμενοι να απογοητεύονται από τις συνθήκες εργασίας και οι εργοδότες από τη παραγωγικότητα των πρώτων. Χωρίς να μπορώ να κρίνω εξ εμπειρίας εργοδότη παρά μόνο εργαζόμενου, θα προσπαθήσω να προτείνω μια νέα οπτική για αυτή τη διαδικασία, που, αν αφομοιωθεί από τους ενδιαφερόμενους, μπορεί, όπως ευελπιστώ, να δημιουργήσει μια σταθερή win-win κατάσταση.

Αρχικά, η διαδικασία της συνέντευξης ξεκινά από τη στιγμή θέασης του βιογραφικού. Πολλές συμβουλές δίνονται γύρω από τη δημιουργία ενός τέλειου βιογραφικού, οι οποίες, όπως οι συμβουλές για τις ανθρώπινες σχέσεις, είναι υποκειμενικές και δεν έχουν καθολικά αποτελέσματα. Για παράδειγμα, ένα γεμάτο βιογραφικό, με λεπτομερή καταγραφή όλων των επιτευγμάτων, των σπουδών και της εργασιακής εμπειρίας, φαντάζει τέλειο. Όταν όμως το φανταστείτε μέσα στο μεγάλο αρχείο ληφθέντων βιογραφικών μιας εταιρείας, ανεξάρτητα από τον ανταγωνισμό, είναι πολύ κουραστικό. Σε κάποιες περιπτώσεις ακόμη μπορεί να θεωρηθεί ως try-hard και κατά συνέπεια, δείχνει έλλειψη αυτοπεποίθησης. Δεν θα αναλωθώ σε συμβουλές βιογραφικού, γιατί θεωρώ ότι αν αυτό το έγγραφο, που δίνει μια πρώτη εντύπωση στον εργοδότη, δημιουργηθεί κατά το σκεπτικό που θα περιγράψω παρακάτω, θα μπορεί να πλησιάσει το τέλειο ή τουλάχιστον το καταλληλότερο για τον συνεντευξιαζόμενο.   

Κατά βάση, αυτό που απασχολεί και τις δυο πλευρές του γραφείου –αν και αυτή η θέση δείχνει απόσταση, είναι προτιμότερο αντικριστά στην ίδια πλευρά του γραφείου/τραπεζιού για δημιουργία οικειότητας και εύνοιας της ελευθερίας λόγου- είναι το τι αναζητείται για τη συγκεκριμένη θέση. Αν λοιπόν παραμερίσουμε τις ιδιαίτερες γνώσεις που απαιτούνται για την εκάστοτε θέση που απορρέουν από τις σπουδές ή τη πολύχρονη εμπειρία μερικές φορές, τα στοιχεία της προσωπικότητας του εργαζομένου που αναζητούνται ακολουθούν κοινές συνισταμένες. Θα παραθέσω μια υποθετική συνέντευξη για να είναι πιο ζωντανή η ανάλυση.

Ας υποθέσουμε ότι συναντώμαι με ένα υποψήφιο εργαζόμενο για μια «Χ» θέση σε μια «Υ» εταιρεία. Τα ραντεβού των υποψηφίων συνήθως είναι κάποιο 3ωρο της μέρας μου και διαρκούν το μέγιστο 10 λεπτά το καθένα όπως μου έχουν υποδείξει. Εντούτοις, ενώ μέσα σε αυτές τις 3 ώρες επρόκειτο να δω δεκάδες ανθρώπους και να εξηγήσω τα ίδια πράγματα, λαμβάνοντας παράλληλα τις ίδιες απαντήσεις, αποφασίζω να δω λιγότερους ανθρώπους και να τους αφιερώσω 20 λεπτά, όχι για να μου αναλύσουν το βιογραφικό τους, το οποίο, βάσει της εμπειρίας μου, έχω ήδη ως ένα βαθμό αναλύσει, αλλά για να καταλάβω με τι άνθρωπο συναναστρέφομαι αυτά τα 20 λεπτά. Για να πετύχω αυτό το στόχο, πρέπει να δημιουργήσω ένα ζεστό περιβάλλον μέσα στο οποίο ο συνεντευξιαζόμενος θα νιώσει αρκετά άνετα ώστε να ρίξει τις άμυνες τους και να μου επιτρέψει να δω τη προσωπικότητα που φέρει. Καταρχάς, θα αναλύσω σύντομα –καθώς θα έχω μεριμνήσει να αναλύεται επαρκώς στην αγγελία- τη θέση που αιτείται να αναλάβει. Στη συνέχεια, θα συζητήσω για τον ίδιο, για τη σταδιοδρομία του, χωρίς να διψώ για προβολή των επιτευγμάτων και άλλες πομπώδεις φανφάρες που πιθανόν να μου είναι αδιάφορα, αλλά για τις επιλογές και τις αποφάσεις στη -μέχρι τώρα- ζωή του όσο και τις εμπειρίες ζωής που θυμάται ακόμη – π.χ ένα καθηγητή που τον επηρέασε βαθειά με τις συμβουλές του, το σκεπτικό γύρω από τις επιλογές σπουδών, τα όνειρα πριν το πανεπιστήμιο αλλά και κατά τη διάρκεια αυτού κ.α – στοχεύοντας στη εξαγωγή γενικών συμπερασμάτων, όχι τόσο για το περιεχόμενο των αφηγήσεων, αλλά για τον τρόπο αφήγησης. Συγκεκριμένα λοιπόν θα ψάχνω τα εξής στοιχεία από αυτή τη αφήγηση, που συνοψίζονται στα στοιχεία που ψάχνω σε έναν εργαζόμενο:

• Ενθουσιασμό, τόσο για τις σωστές επιλογές όσο και για τις ατυχίες. Υποδεικνύει άνθρωπο που μαθαίνει από τα λάθη του και διορθώνεται. Ένας τέτοιος εργαζόμενος δεν θα αντιδράσει στις νουθετήσεις για βελτίωση όσο εργάζεται για σας.
• Πάθος, τόσο για την αυτό-βελτίωση όσο και για την επίτευξη στόχων. Κοινώς, πείσμα! Αυτό θα τον συγκρατήσει από την παραίτηση μετά από κάποια αποτυχία και θα τον κινητοποιήσει περισσότερο, μαθαίνοντας από το λάθος, για να πετύχει την επόμενη φορά.
• Αυτοπεποίθηση, όχι αλαζονεία!  Ένας εργαζόμενος με αυτοπεποίθηση δεν χρειάζεται συνεχή καθοδήγηση, μαθαίνει γρήγορα και αναλαμβάνει πρωτοβουλίες. Δεν χρειάζεται επίδειξη γνώσης και δύναμης, οπότε θα συνεργαστεί παραγωγικά με μια ομάδα και θα είναι αγαπητός, δημιουργώντας ένα καλό εργασιακό κλίμα. Ακόμη, αν μου επιτρέπεται ο παραλληλισμός της εργασίας με τις ανθρώπινες σχέσεις, η αυτοπεποίθηση και μια «δόση μυστηρίου» που αναπόφευκτα δημιουργείτε όταν –όπως έχουμε πια ξεχάσει- δεν προβάλλουμε διακαώς τα επιτεύγματα μας, είναι χαρακτηριστικά ενός ηγέτη που θα ακολουθηθεί γιατί σε συνδυασμό με όλα τα υπόλοιπα στοιχεία που αναφέρω, εμπνέει εμπιστοσύνη. Εκτός των άλλων, σε υπεύθυνες θέσεις, η αυτοπεποίθηση είναι βασικό προαπαιτούμενο για την ανάληψη ευθυνών και διαχείριση ρίσκων.
• Σεβασμό, το οποίο απορρέει από το σωστό βαθμό αυτοπεποίθησης, όχι μόνο προς τους ανώτερους αλλά και προς τους υφιστάμενους. Η μεταβολή του εργασιακού περιβάλλοντος σε «ζούγκλα», όπου πατάμε επί πτωμάτων, δημιουργεί δυσφορία και έλλειψη εμπιστοσύνης προς τους προϊστάμενους, οδηγώντας σε αδυναμία συνεργασίας αλλά και «τρικλοποδιές» σε ακραίες περιπτώσεις. Ο σεβασμός σημαίνει ανθρωπιά και, κατά συνέπεια, ακολουθεί αξιοκρατικές διαδικασίες. Επίσης, όμως, σημαίνει και αυτοσεβασμό, αποκλείοντας γλοιώδεις συμπεριφορές προς τους προϊστάμενους για να παρακαμφθεί η αξιοκρατική εξέλιξη. Ενώ τέλος, σημαίνει και φιλότιμο, προς την εταιρεία που του παρέχει μια καλή εργασία και τον αντιμετωπίζει σαν άνθρωπο, όχι σα μηχανή. Αυτό το χαρακτηριστικό μπορεί να δημιουργήσει στον εργαζόμενο το αίσθημα ότι δουλεύει για κάτι δικό του, όχι μόνο για το μισθό, αλλά και για τη πρόοδο και ανάπτυξη της εταιρείας. Αυτή η εκλογικευμένη οικειοποίηση μπορεί να επιφέρει τεράστια αποτελέσματα.
•  Οξύνοια και ευστροφία. Εν τέλει, η ύπαρξη και η διατήρηση όλων αυτών απαιτεί μια νοητική βάση που θα κάνει τη παραπάνω προσωπικότητα παραγωγική εν τοις πράγμασι. Σημαντικό είναι να μην προτρέχουμε στην αξιολόγηση αυτού του χαρακτηριστικού μέσα από τις σπουδές και την εμπειρία, αλλά να το κρίνουμε οι ίδιοι.

Τέλος, το απομένον 10λεπτο θα προτιμούσα να το σπαταλήσω με μια πολύ γενική ερώτηση για να επιβεβαιώσω όσα κενά έχω στη παραπάνω λίστα. Θα μου άρεσε μια ερώτηση σε στυλ «Ποια είναι η φιλοσοφία σου?». Ένας εργαζόμενος που, μετά από τόση συζήτηση και μέσα σε ένα αρκετά οικείο περιβάλλον, σαστίζει και χάνει τα λόγια του σε τέτοιες ερωτήσεις, προφανώς υστερεί αυτοπεποίθησης και  ευστροφίας. Μια ωραία αντίδραση θα ήταν η έκπληξη για το περιεχόμενο της ερώτησης και στη συνέχεια ο ενθουσιασμός για την ευκαιρία που αυτή δίνει –όπως οι προκλήσεις της δουλειάς. Η απάντηση που αναμένω είναι ξεκάθαρη στην ερώτηση μου. Δεν αναζητώ κάποια ανάλυση για τον τρόπο δράσης στη συγκεκριμένη θέση ούτε μια ανάλυση της προσωπικότητας του ιδίου. Θέλω την οπτική του για τη ζωή και τη δράση του. Π.χ «Αντικρίζετε ένα από τους ελάχιστους ρεαλιστές με όνειρα. Μια αντιφατική, εκ πρώτης όψεως, φράση, αλλά αρκετά πραγματική. Ένας πραγματιστής, λοιπόν, που πατάει στη γη αλλά κοιτάει τον ουρανό και το σημείο της ανοδικής πορείας του εδάφους που θα τον πλησιάσει στα σύννεφα.»  

Μετά από αυτό το εξαιρετικά ενδιαφέρον 20λεπτο με κάθε εργαζόμενο, εκτός του γεγονότος ότι μια πληκτική διαδικασία όπως οι συνεντεύξεις έχει μεταβληθεί σε ενδιαφέρουσα συζήτηση, όποιος από τους υποψήφιους επιλεχθεί, θα έχει μέσα από αυτή τη συνάντηση δημιουργήσει ένα αίσθημα οικειότητας προς το προϊστάμενο του. Η οικειότητα είναι θετικό συναίσθημα και οι υφιστάμενοι προτιμούν να εργάζονται για κάποιον που συμπαθούν και θαυμάζουν, αυξάνοντας προς χάριν του, τη παραγωγικότητα τους στο μέτρο του δυνατού, παρά για κάποιον δύστροπο και απόμακρο που αδιαφορούν για τη γνώμη που θα σχηματίσει για τη δουλειά τους.

Ρίχτε μια ματιά - σε όποια θέση κι αν βρίσκεστε - στους υφιστάμενους σας και τη συνεργασία σας μαζί τους. Θυμηθείτε ότι οι ηγέτες έχουν τους ακόλουθους που τους αξίζουν, και το ίδιο συμβαίνει και με τους δικούς σας εργαζόμενους.